Alojzy Śmiech

rok i miejsce urodzenia: 3 listopada 1921 w Piekielniku

rok i miejsce śmierci: 14 listopada 2008 w Piekielniku

zawód: gazda, poeta, artysta ludowy, odznaczony medalem TPO

miejsce zamieszkania i działalności: Piekielnik

twórczość:

Wiersze w tomiku „Pokłon Orawy”; w antologiach: „Nuty serdeczne”, „Poezje babiogórskie”; w czasopismach: „Orawa”, „Podhalanka”, Ziemia Orawska”, „Hale i dziedziny”

Alojzy Śmiech swoje teksty poświęcił Orawie. Pisze o orawskiej przyrodzie, kulturze, a także historii tego regionu, jego bohaterach. Nie brakuje w nich refleksji o życiu, o przemijaniu. Z jego tekstów dowiadujemy się o usypanym przez ludzi z Legii Spisko-Orawskiej w 1919 roku Kopcu, po którym dziś nie ma śladu.

Od młodych oczekuje szacunku wobec ziemi, która ich wydała: Miyłuj te ziym, bo ona jest twojo, ona ciebie wychowała. Sanuj te ziym, có je (ł)orzes, sanujze tyz wiare przodków i Ojczyzny sławe. Starej gwary mocno sie trza dzierzeć.

opis wybranego utworu

W „Orawskiej czytance” (2012) została przedrukowana gadka-baśń pt. „O nomłodsym synie”, która opowiada o trzech braciach. Najmłodszy, którego pozostali uważali za sietnioka, okazał się z nich najodważniejszy. Tylko on wykonał testament matki, więc otrzymał trzy klucze: srebrny, złoty i diamentowy. Dzięki nim bez przeszkód dotarł na szklaną górę. Uratował córkę króla, więc w nagrodę został jej mężem i zamieszkał na zamku.

fragment „O nomłodsym synie”

W tym casie ogłosiół król, ze mu carownice ukradły dziywke i ze zaklyny na śklanej górze. Któ te dziywke stamstela wydostanie, to zostanie ziyńciym króla. No i dobrze. (…) Zacyni sie zjezdzać, powykupowali kónie fajne, dobre, mocne i wyjezdzajo na tom śklanom góre… (tekst wygłoszony na Sabałowych bajaniach)